خودآگاهی چیست؟ چگونه می‌توان این مهارت را کسب کرد؟ خودآگاهی دانش و درکی است که هر فرد از خودش دارد. افراد با داشتن این مهارت می‌توانند ویژگی‌های اخلاقی‌شان را به راحتی بیان کنند. به طور کلی احساس رضایت از زندگی، ارتباط تنگاتنگی با خودآگاهی فرد دارد. واضح است که کسب این مهارت به سلامت و بهداشت روان انسان بسیار کمک می‌کند. بسیاری از تعارضات درونی، افکار منفی، ترس‌ها و اضطراب‌های مبهم ناشی از نداشتن خودآگاهی است. با این مهارت می‌توانید از نیازها و اهداف واقعی خود مطلع شوید. برای آگاهی بیشتر در این زمینه با ما همراه باشید.
تعریف خودآگاهی
خودآگاهی دانش و درکی است که هر فرد از خودش دارد. در واقع کسب تصویری واضح و شفاف از ارزش‌ها، نگرش‌ها، نیازها، علایق، اهداف و اولویت‌ها است. بنابراین خود آگاهی اطلاع یافتن از حس‌های ورودی، افکار و عواطف خویش است. این مفهوم بسیار نزدیک به مفهوم خودشناسی است. با این تفاوت که خودآگاهی به دانستن احساسات و افکار برمی‌گردد، در حالی که خودشناسی به دانستن چرایی این احساسات و افکار اشاره دارد.
انواع خودآگاهی
خود فیزیکی
خود فیزیکی به تصوری که هر کس از ظاهر خود دارد اطلاق می‌شود. فرد ممکن است بر اثر عدم درک صحیح از تصویر واقعی بدن خود دچار بدریخت انگاری شود. همین عدم درک واقعیت فرد را به سمت عمل‌های جراحی زیبایی می‌کشاند.
خود جنسیتی از انواع خودآگاهی
به برداشتی که هر فرد از تمایلات و هویت جنسی خود دارد گفته می‌شود. اگر این برداشت با واقعیت منطبق نباشد، فرد دچار تعارض در هویت جنسی می‌شود.
خود تاریک
این بخش از خود در برگیرنده اسرار درونی فرد است، همان چیزهایی که دوست ندارد دیگران راجع به او بدانند و برای پنهان کردنشان وقت و انرژی زیادی را صرف می‌کند.
خود واقعی
درونی‌ترین بخش وجود انسان خود واقعی است. هر کسی برای شناخت خود واقعی نیاز به کاوش و تفکر دارد.
خود معنوی از انواع خودآگاهی
این خود به باورهای معنوی فرد ارتباط دارد و تصویری است که شخص از اعتقاداتش دارد. شکاف در خود معنوی باعث تعارضات شدید درونی می‌شود، به طوری‌که شخص مدام با خودش بر سر ارزش‌هایش در جنگ است.
خود آرمانی
خود آرمانی همان خودی است که فرد خواهان رسیدن به آن است. تصویری مطلوب که شخص در ذهن خود می‌سازد و دوست دارد که آن باشد.
خود اجتماعی از انواع خودآگاهی
این خود به تصویری که فرد از جایگاه اجتماعی خود دارد برمی‌گردد.
دستیابی به خودآگاهی
به طور کلی افراد از دو طریق به خود آگاهی دست پیدا می‌کنند.
خودآگاهی عمومی
در این نوع خودآگاهی فرد خود را با معیارهای بیرونی مقایسه می‌کند و برایش مهم است که از نگاه دیگران چگونه دیده شود.
خودآگاهی خصوصی
در خودآگاهی خصوصی فرد بیشتر با ملاک‌ها و معیارهای درونی خود سر و کار دارد، بنابراین می‌تواند دقیق‌تر خود را تحلیل کند. این افراد از خود پنداره قوی‌تری برخوردار هستند.
چگونه به این مهارت برسیم؟
شناخت احساسات
فرد باید از جنس احساساتش در مواجه با مسائل گوناگون آگاه شود. آگاهی از این مسئله که شخصیت هر فرد بیشتر متمایل به چه نوع احساسی است بسیار مهم و کارساز می‌باشد.
شناخت افکار از راه‌های رسیدن به خودآگاهی
با شناخت افکار خود ضمن مواجه شدن با موقعیت‌های مختلف می‌توان به ناکارآمدی برخی از آن‌ها پی‌برد و در نتیجه اصلاحشان کرد تا از عواقب ناخوشایند احتمالی جلوگیری شود.
شناخت انتظارات و خواسته‌ها
در مواجهه با موقعيت‌ها، عوامل درونی و بيرونی متعددی نقش دارند. اما عامل درونی نقش پررنگ‌تری را در این میان دارد. اینکه فرد یک موقعیت را چگونه درک کند نشانگر انتظارات و خواسته‌های اوست.
شناخت میزان اعتماد به نفس از راه‌های رسیدن به خودآگاهی
به باور روانشناسان افرادی که از داشتن اعتماد به نفس پایین رنج می‌برند، انتظارات غیرواقع بینانه‌ای را از خود و از دیگران دارند. به همین دلیل میزان احساس رضایتشان از زندگی بسیار پایین است. فردی که اعتماد به نفس بالایی دارد موقعیت‌ها را بر اساس انتظارات دیگران نمی‌بیند، بلکه بیشتر ازهر چیز و هرکس به ارزش‌ها و خواسته‌های خود اهمیت می‌دهد.
ویژگی افراد
افراد خودآگاه با طی کردن مراحل فوق به یک سری خصوصیات برتر انسانی دست یافته‌اند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- احساس رضایت از انتخاب‌ها و سبک زندگیشان دارند.
- تفکر واگرا دارند و مطلق نگر نیستند.
- در مقابل فشارها و ضربه‌های روانی اجتماعی مقاوم‌ترهستند.
- از موفقیت‌ها و شکست‌های خود آگاهند، به موفقیت‌هایشان افتخار می‌کنند و از شکست‌هایشان درس می‌گیرند.
- مسئولیت زندگی خود را می‌پذیرند.
- نقاط ضعف خود را می‌شناسند و در جهت اصلاح آن‌ها تلاش می‌کنند.
- روحیه همکاری و مشارکت در کارهای گروهی دارند.
- از مشورت با دیگران و افراد صاحب نظر استقبال می‌کنند.
- دیگران را سرزنش نمی‌کنند، به همه احترام می‌گذارند و مثبت اندیش هستند.