ممکن است تعجب کنید اما خوب است بدانید که استرس می تواند اعتیادآور باشد. نگاهی به افراد دور و برتان بیاندازید، آنها که نمی دانند چگونه استراحت کنند و همیشه باید مشغول و از آدرنالین سرشار باشند. بله این ها از نشانه های اعتیاد به استرس هستند.

وقتی در مورد اعتیاد صحبت می کنیم، فورا وابستگی به مواد یا برخی رفتارهای اجباری از جمله خرید، سکس یا رسانه های اجتماعی را مجسم می کنیم.

با این حال، اعتیاد به استرس هم وجود دارد، ما می توانیم به استرس نیز معتاد شویم. معتادهای استرس همواره نیاز به سطح بالایی از آدرنالین و کورتیزول دارند.

به عنوان مثال، افرادی که نمی توانند یک لحظه بی کار بمانند یا زندگی خارج از شغل و کار شان برای شان معنایی ندارد، اعتیاد به استرس پیدا کرده اند.

هر چند این شاخصه هیچ وضعیت بالینی توصیف شده مشخصی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ندارد، اما یک پدیده روانشناختی رایج و رو به افزایش است، که روان شناسان و روان پزشک را به فکر فرو برده است.

اغلب کمال گراها به نوعی از استرس معتاد می شوند که  گریزی از آن ندارند.

اعتیاد به استرس

استرس یک مکانیسم طبیعی در مغز است. همین حقیقت فیزیولوژِکی  به ما امکان می دهد رفتارهایی را برای رویارویی با چالش ها، حل مشکلات و مقابله با تهدیدات خاص پیش بگیریم.

در واقع، به لطف این پاسخ روانی فیزیولوژیکی است که ما در جایگاه یک گونه جان سالم به در برده ایم. با این حال، استرس زمانی که به عادت تبدیل شود دیگر سالم و مفید نیست.

بنا بر پژوهشی منتشر شده در  نوروبیولوژی سلولی و ملکولی  وقتی پاسخ استرس بیش از حد یا طولانی مدت باشد، خطر ابتلا به انواع مختلفی از اختلالات بالینی وجود دارد. این روند، روند سالمی نیست.

اعتیاد به استرس در اشخاصی بروز می کند که الگوی ثابتی از درگیر شدن در فعالیت هایی را نشان می دهند که سیستم عصبی سمپاتیک شان را بیش از حد فعال می کند.

ناگهان، مغز آنها به ترشح مداوم و افزایش آدرنالین، اپی نفرین و کورتیزول عادت می کند و پیرو آن سیستم های پاداش عصبی شان را تقویت می کند.

بنا به اطلاعات منتشر شده در مقاله ای در Advances in Psychosomatic Medicine  فرد در اثر مصرف مواد مخدر یا به دلیل ترشح هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی در نتیجه رفتارهای خاص، حالتی از سرخوشی و لذت را که با افزایش انرژی همراه است، تجربه می کند.

حال و احساسی که به اصطلاح به آن ” high ” می گویند. همین تجربه‌ی مثبت و لذت‌بخش  منجر به اعتیاد می شود.

علائم اعتیاد به استرس

اعتیاد به استرس ناسالم است و منجر به رفتارهای خود ویرانگر و به شدت خطرناک می شود. این افراد میل و نیاز دارند که ذهن و بدن خود را به حد نهایی برسانند. در واقع، اگر آنها به حالتی نرسند که سطح کورتیزول آنها در اوج باشد، احساس خوبی ندارند.

نشانه های فرد معتاد به استرس

1- بی طاقتی در برابر عدم تحرک

یکی از ویژگی های بارز افراد با این مشخصات ناتوانی آنها در استراحت کردن است. آنها تصور می کنند که واقعیت ساده انجام هیچ کاری، لذت بردن از اوقات فراغت و استراحت مترادف با بی کفایتی و بهره وری پایین است.

ذهن آنها به قدری به انجام چند کار، نگرانی و فعالیت مداوم عادت کرده است که نمی توانند چیزی به اندازه بی تحرکی را تحمل کنند.

2- کمال گرایی افراطی

برای معتاد به استرس کافی نیست که وظایف خود را به خوبی انجام دهد، بلکه باید به برتری دست یابد. مشکل این است که آنها هرگز به اهداف غیرممکنی که برای خود تعیین می کنند دست نمی یابند.

این وسواس در دستیابی به چنین استانداردهای بالای تولید و کارایی آنها را به سرخوردگی و احساس دائمی شکست می کشاند. اینها واقعاً موقعیت های خود ویرانگری هستند.

3- رقابت پذیری بالا

افرادی که اعتیاد به استرس دارند، معمولاً خود را به شدت اهل رقابت می بینند. این ویژگی به خودی خود می تواند دستاوردهای بزرگی به همراه داشته باشد.

اما، گاهی اوقات آنها را طعمه حالت های اضطراب بالا می کند. همیشه چیزی یا کسی وجود دارد که با او خود را به چالش بکشند. همیشه یک هدف جدید در افق برای آنها وجود دارد تا ارزش و مهارت های خود را نشان دهند.

تقریباً بدون اینکه متوجه شوند، سطح آدرنالین و کورتیزول آنها دائماً  فعال شان می کند، آنها را به صعود به ارتفاعات جدید سوق می دهد و به دیگران نشان می دهد که چه چیزی می توانند به دست آورند. جای تعجب نیست که حفظ این سبک زندگی برای مدت طولانی سالم نیست.

4- اعتیاد به کار

بدون شک واژه معتاد به کار را برای تعریف افرادی که به کار معتاد هستند شنیده اید. در واقع، آنها زندگی می کنند تا کار کنند، زیرا این گونه است که تصویر خود را می سازند و وجود خود را درک می کنند.

اعتیاد به استرس اغلب در افرادی رخ می دهد که نیاز دارند همیشه در محیط کار باشند و در نتیجه بقیه زندگی خود را نادیده می گیرند.

5- رفتارهای پرخطر

افرادی که اعتیاد به استرس دارند، معمولاً در جستجوی راه‌هایی برای فرار از احساسات منفی یا فشارهای روانی هستند. این افراد ممکن است به رفتارهای پرخطری روی آورند که به آنها احساس
سرخوشی یا ” های بودن” می دهد.

این رفتارها، مانند رانندگی سریع، مصرف مواد مخدر یا نوشیدن الکل، می‌توانند باعث ترشح هورمون‌های استرس و آدرنالین در بدن شوند.

این ترشح هورمون‌ها و مواد شیمیایی، حس لذت و شادابی موقتی ایجاد می‌کند که به فرد احساس خوبی می‌دهد. با این حال، این حس خوب معمولاً کوتاه‌مدت است و پس از آن فرد ممکن است دوباره به دنبال تجربیات مشابه برود تا آن احساس را دوباره تجربه کند.

6- حملات پانیک

ارتباط بین استرس مزمن و حملات پانیک (پانیک اتک) ثابت شده اند

استرس مزمن و عدم تنظیم آن: استرس مزمن به وضعیتی اشاره دارد که فرد به طور مداوم تحت فشارهای روانی و احساسی قرار دارد و نمی‌تواند به طور مؤثر با این فشارها مقابله کند.

حملات پانیک: حملات پانیک نوعی اختلال اضطرابی هستند که با احساس ناگهانی ترس یا وحشت شدید همراه هستند. این حملات معمولاً با علائم جسمی مانند تپش قلب، تعریق، تنگی نفس و احساس از دست دادن کنترل یا مرگ همراهند.

تأثیر استرس بر بدن و ذهن: وقتی فرد در حالت استرس مزمن قرار دارد، بدن و مغز او در یک وضعیت تنش بالا و کنترل عاطفی گرفتار می‌شوند. این وضعیت می‌تواند منجر به خستگی روانی و جسمی شدید شود. در واقع، فرد ممکن است احساس کند که تحت فشار دائمی است و نمی‌تواند از آن فرار کند.

7- علائم جسمانی اعتیاد به استرس

اعتیاد به استرس در معتادان استرس در صورت عدم کنترل جسم شان را درگیر می کند. استرس مداوم خود را در طیف گسترده ای از علائم فیزیکی و مشکلات سلامتی نشان می دهد.

سرگیجه
سردرد
بی خوابی
فرسودگی
درد عضلانی
تاکی کاردی ( افزایش غیرطبیعی ضربان قلب )
ناراحتی های گوارشی
سیستم ایمنی ضعیف شده

اعتیاد به استرس مستقیماً بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر می گذارد. علاوه بر این، معمول است که این بیماران طعمه انواع دیگر اعتیاد نیز بشوند.

پیامدهای اعتیاد به استرس

استرس های گاه به گاه و با زمان محدود مفید و سودمند است. اما، زمانی که این پاسخ تا حد تبدیل شدن به یک مکانیسم اعتیاد آور مزمن می شود، عواقب آن نگران کننده است. اگرچه جامعه علمی معتقد است که در نظر گرفتن استرس به عنوان یک ماده اعتیاد آور مشکل ساز است، اما می پذیرد که ظاهر این رفتار خطراتی به همراه  دارد.

تحقیقات منتشر شده در مجله EXCLI ادعا می کند که اثرات این موقعیت ها از تغییرات ساده در هموستاز تا علائم تهدید کننده زندگی متغیر است. بنابراین، بیایید ببینیم که چه اتفاقی ممکن است برای یک معتاد به استرس بیفتد.

مشکلات سلامتی

اعتیاد به استرسی  که ماه‌ها و سال‌ها طول بکشد، عواقب مضری دارد و می‌تواند باعث تغییراتی مانند:

سردرد
بی خوابی
فشار خون بالا
دردهای عضلانی
مشکلات حافظه
مشکلات قلبی
پیری زودرس
تغییر در الگوهای غذایی
تغییرات گوارشی و روده ای
خطر انفارکتوس عروق مغزی
تضعیف سیستم ایمنی بدن

مشکلات روانی

اعتیاد به استرس کلید ایجاد بسیاری از مشکلات سلامت روان است. همانطور که در مجله Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences نشان داده شده است، استرس مزمن از پایه های عصبی زیستی افسردگی حمایت می کند.

ترشح مداوم کورتیکوتروپین و کورتیزول تأثیر جدی بر مغز دارد و در نتیجه این خطر را افزایش می دهد. اما، این تنها یکی نیست. موارد زیر نیز می توانند ظاهر شوند:

ایزوله سازی اجتماعی
تکانشگری بیشتر
اختلالات پانیک
اختلالات اضطرابی
خطر رفتارهای اعتیاد آور
اختلال وسواس فکری عملی
روابط بین فردی ناخوشایند

افرادی که معتاد به کار هستند، مبتلا به سندرم فریبکار هستند یا رقابتی تر هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اعتیاد به استرس هستند.

چگونه بر اعتیاد به استرس غلبه کنیم؟

فرد معتاد به استرس نیاز بیشتری به شرکت در فعالیت هایی دارد تا شایستگی خود را به خود ثابت کند و همچنین تصویر خود را بهبود بخشد.
آنها معمولاً معتاد به کار، به شدت رقابتی یا مبتلا به سندروم فریبکار هستند.

کمی در احوال خود درنگ کنید. آیا گاهی اوقات نیاز به کار 24 ساعته برای اثبات خود احساس می کنید؟

آیا احساس می کنید که استراحت و انجام هیچ کاری تقریباً یک گناه کبیره است و چیزی است که به سادگی نمی توانید از عهده آن برآیید زیرا معتقدید که انجام هیچ کاری به معنای ضعیف و ناتوان بودن است؟

اگر فکر می کنید برخی نشانه ها در مورد شما صدق می کند، ابتدا باید در مورد اتفاقاتی که با افراد نزدیکتان می افتد صحبت کنید. در واقع، حمایت اجتماعی کلیدی است و به شما این امکان را می دهد که آگاه شوید که باید تغییر کنید.

 به توصیه های زیر توجه کنید:

خودپنداره و عزت نفس خود را بهبود بخشید.

تکنیک های تنظیم استرس را یاد بگیرید.

ورزش ها یا فعالیت هایی که شما را مجبور به فعال شدن می کند، انجام دهید.

سرگرمی های جدیدی فراتر از کار پیدا کنید.

تکنیک های تنفس، تمدد اعصاب و مدیتیشن را در برنامه روزانه خود وارد کنید.

برنامه های خود را دوباره فرموله کنید شما باید زمان کار، فراغت و استراحت را تعیین کنید.

مراقبت از خود را تمرین کنید. شما باید دوباره احساس لذت کنید. بنابراین، شروع به مراقبت از خود کنید و زمانی را به خود اختصاص دهید.

به دنبال گروه های پشتیبانی باشید. افرادی هستند که مشابه شما را پشت سر گذاشته اند و می توانند به شما کمک کنند.

عادات خوب زندگی را ترویج دهید. مراقب رژیم غذایی خود باشید و سیگار کشیدن یا انجام هر گونه رفتار مضر دیگر را کنار بگذارید.

خود را از محیط ها و افرادی که نیاز شما به همیشه مشغول بودن را افزایش می دهند، دور کنید. در صورت لزوم، شغل خود را تغییر دهید.

یاد بگیرید که استراحت کنید. برای انجام این کار، باید افکار و باورهای خود را دوباره فرموله کنید تا بفهمید که استراحت به معنای اتلاف وقت نیست، بلکه به معنای سلامتی است.

سواد زندگی؛ توسعه توانمندی‌های فردی؛ مریم طرزی