چگونه با پنج دقیقه سکوت، مغز خود را توسعه دهیم و به آرامش برسیم؟

چند لحظه سکوت، احساس خوب بودن را در ما بهبود می‌بخشد. ما نسبت به درک خودمان، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنیم و هنگام تصمیم‌گیری متمرکزتر می‌شویم. پس از 5 دقیقه سکوت، ما احساس می‌کنیم بیشتر به زمان حال متصل هستیم و برای آنچه که امروز می‌تواند برای ما به ارمغان بیاورد، آماده‌ایم.

سواد زندگی؛ توسعه توانمندی‌های فردی؛ سید محمد مهدی شهیدی- شاید باور نکنید اما، گاهی پنج دقیقه سکوت برای بازیابی آرامش، تعادل و رهایی از استرس کافی است.

 فقط یک لحظه کوتاه از سر و صدا و مکالمات بی پایان فاصله می‌گیریم و ناگهان مغز ما در سطح دیگری شروع به کار  می‌کند. مطالعات مختلف علمی هم نشان می‌دهد، مغز انسان برای ایجاد ارتباطات و توسعه سلول های مغزی جدید، به سکوت نیاز دارد.

البته نکته مهم این است که این سکوت باید انتخابی باشد. دانشمندان پی برده‌اند که لذت بردن از یک لحظه سکوتِ خودخواسته و غیر اجباری، عملی با قدرت درمانی بزرگ است.

این سکوت باید «خودخواسته» و «انتخابی» باشد؛ زیرا آزمایش‌های مختلف نشان داده‌اند که وقتی انسان‌ها برای روزها یا هفته‌ها در معرض انزوا و سکوت کامل و اجباری قرار می‌گیرند، (مثل زندان انفرادی) اثرات نامطلوبی بر روی فرد به جای می‌گذارد.

ما افرادی اجتماعی هستیم و برای زندگی و رشد به تعامل و محیط های پر از محرک نیاز داریم و حالا می‌دانیم همانطور که به تجربیات پر از گفتگو، موسیقی و معاشرت نیاز داریم، مغز ما نیز نیاز به لحظه‌های سکوت خود را دارد. این یک هوی و هوس نیست. این اصلی فیزیولوژیکی است، مانند خوردن یا خوابیدن.

در واقع، تقریباً امروز می‌توانیم بگوییم که سکوت نیز باید بخشی از سطوح سلسله نیازهای اساسی مزلو باشد.

پنج دقیقه در سکوت باش؛ و مغز شما تغییر می‌کند

اما آیا واقعاً فقط پنج دقیقه بودن در سکوت می‌تواند این همه فواید داشته باشد؟ راستش را بخواهید، بله. مطالعه ای که در مجله “Brain, Structure and Function”  منتشر شده است این واقعیت را آشکار می‌کند.

 از نظر علم اعصاب، سکوت در عصر سر و صدا، روز به روز، وزن و اهمیت بیشتری پیدا می‌کند تا جایی که صنعت گردشگری برای راحتی دستیابی به سکوت، برنامه ریزی کرده است.

امروزه در کشورهایی مانند فنلاند، مکان‌هایی معروف به «سکوت‌گاه‌» / “silence retreats” بخشی از بسته‌های توریستی است که به گردشگران فرصت  مناسب می‌دهد تا بتوانند آرامش را در آغوش بگیرند و به مغز خود فرصت توسعه و تکامل بدهند.

 با این حال، ما باید قبل از غرق شدن در ایده این گونه تعطیلات، با منطقی آشنا شویم که بتوانیم این پدیده را برای خودمان اعمال کنیم. 

در واقع لازم نیست برای به آرامش رسیدن مغزمان، به سراسر جهان سفر کنیم؛ کافی است روزانه پنج دقیقه “در سکوت بودن” را برای خودمان مهیا کنیم.

سکوت به ما کمک می‌کند تا سلول‌های مغز را توسعه دهیم

ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که از سر و صدا اشباع شده است: تلویزیون، ترافیک، مکالمات روزانه، موسیقی پس‌زمینه در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها، صدای خوانندگان محبوبمان در هدفون رو گوشمان و … . 

ما در شهرهایی زندگی می‌کنیم که سکوت وجود ندارد، جایی که صدا، بخشی از زندگی است و ما را در خود می‌بلعد.

حالا اگر بتوانیم در روز از پنج دقیقه سکوت کامل لذت ببریم، چند اتفاق می‌افتد؛ یکی این که سلول‌های جدید در اَسبک مغز (hippocampus) رشد می کنند. اَسبک مغز با حافظه و احساسات ما مرتبط است.

اَسبک از سازواره‌های دستگاه لیمبیک است که شکلی همانند اسب دریایی دارد و در اعماق لوب گیجگاهی جای گرفته‌است. اَسبک مسئول حافظه نزدیک است و پیش‌مغز را از آزموده‌های گذشته ما آگاه می‌کند. این مجموعه خاطرات گذشته را به شکل کوتاه یا دراز مدت حفظ می‌کند. این ناحیه از مغز جزء اولین نواحی مغز است که در بیماری آلزایمر آسیب می‌بیند.

 دومین اتفاقی که می‌افتد این است که این سلول‌ها به ما امکان می‌دهند که شفاف‌تر فکر کنیم و بهتر با محیط و خودمان ارتباط برقرار کنیم.

سکوت، حساسیت و همدلی ما را بهبود می‌بخشد

این واقعیت جالبی است. همانطور که می‌دانیم مناطق زیادی در مغز وجود دارد که با حساسیت و همدلی مرتبط است. یکی از این حوزه ها، کالیکولوس فوقانی سمت راست مغز است. 

مشاهده شده است که وقتی این ناحیه آسیب می بیند، همدلی ما کاهش می‌یابد، هنگام تصمیم گیری، کندتر می‌شویم و کمتر به آنچه در اطرافمان می‌گذرد، علاقه نشان می دهیم.

مطالعات نشان داده‌اند که فقط پنج دقیقه سکوت در هر روز باعث بهبود عملکرد کالیکولوس فوقانی می‌شود.

 در نتیجه، در سکوت بودن، توانایی مغز ما را برای احساس همدلی و هیجان بیشتر افزایش می‌دهد.

استرس کمتر، تصمیمات بهتر

هنگامی که در محیط ما سر و صدا، بیش از حد باشد، آمیگدال فعال می شود. 

این ساختار کوچک از ما در برابر خطرات و تهدیدات محافظت می کند؛ به این ترتیب که مخاطرات اطراف ما و خطراتی را که باید از آنها فرار کنیم، تفسیر می‌کند.

 صداهای بلند یا صدای ترافیک برای این ناحیه از مغز آزاردهنده است. این صداها سیگنالی دفاعی ایجاد می کند که با تحریک ترشح کورتیزول، موجب بروز واکنش استرس در ما می شود.

حالا، به راحتی می‌توان فهمید که چرا باید روزانه پنج دقیقه سکوت داشته باشیم. همانطور که مطالعه‌ای منتشر شده در انجمن روانشناسی آمریکا نشان می‌دهد، سکوت نه تنها راهی عالی برای کاهش استرس است، بلکه باعث ترشح سروتونین، اندورفین و اکسی توسین نیز می‌شود.

علاوه بر این، چند لحظه سکوت، احساس خوب بودن را در ما بهبود می‌بخشد. ما نسبت به درک خودمان، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنیم و هنگام تصمیم‌گیری متمرکزتر می‌شویم.

 همچنین نمی‌توان سکوت و تأثیر مثبت آن را بر فرآیندهای شناختی خود نادیده گرفت .

سکوت حافظه ما را تقویت می‌کند، توجه ما را بهتر متمرکز می‌کند، به ما امکان می‌دهد اطلاعات را سریعتر پردازش کنیم و باعث می‌شود احساس کنیم وجدان ما “بیدار شده است”.

 پس از 5 دقیقه سکوت، ما احساس می‌کنیم بیشتر به زمان حال متصل هستیم و برای آنچه که امروز می‌تواند برای ما به ارمغان بیاورد، آماده‌ایم.

خلاصه؛

 همانطور که فردریش نیچه گفت: “راه دستیابی به همه چیزهای بزرگ، از سکوت می‌گذرد”.

 بنابراین اجازه دهید بیشتر از سکوت بهره بگیریم. بیایید یاد بگیریم که هر از چند گاهی، کلید خاموشی دنیای پر سر و صدا بیرون را بزنیم و در جهان درون خاموش خود قدم بزنیم. 

وقتی روزی 5 دقیقه، دنیای بیرون را خاموش کنی و در سکوت به تعلیق درآیی، بعد دیگر آن آدم سابق نیستی؛ به همین سادگی به معجزه می‌ماند.