خیالبافی همیشه امری مذموم بوده که ممکن است بارها به خاطر آن سرزنش شده باشید. اما دیگر دوران این سرزنش‌ها به پایان رسیده است و دانشمندان توصیه می‌کنند که در طی روز به هنگام یادگیری و آموزش و نیز برای بهبود روابط عاطفی و اجتماعی و کاهش استرس اوقاتی را به خیالبافی اختصاص دهیم.
همیشه به ما گفته اند که خیالبافی نکنیم. از مدرسه و دبیرستان تا خانواده و جامعه خیالبافی را مساوی با فرار از واقعیت و درافتادن به تنبلی و لاقیدی دانسته اند. امروز اما مطالعات و تحقیقات علمی توصیه می کنند که برای مواجهه مناسب و بهتر با واقعیت های زندگی و دشواریهای آن و دست یافتن به موفقیت باید خیالبافی کنیم. نکته جالب آنکه بسیاری از ما عملا در اوقاتی از روز مشغول خیالبافی هستیم. اگر جزءِ این دسته هستید دیگر لازم نیست نسبت به آن شرمگین باشید یا خود را سرزنش کنید.
محققان دانشگاه هاروارد در مطالعه ای بر روی بیش از 2200 بزرگسال بین 18 تا 88 سال دریافتند که ذهن آنها در 46.9 درصد مواقع مشغول خیالپردازی در باره امور مثبت است. مواردی مانند گرفتن ترفیع، خلبانی هواپیما، اختراع نوع جدیدی از سفرهای فضایی یا تأسیس یک جامعه کوچک جزیره ای. به طور خلاصه، آنها دریافتند که مردم عاشق خیال پردازی هستند.
آیا خیالپردازی کاری ناسالم و ضد تولید است؟ممکن است برخی بگویند این رویاپردازی ها چون اوقات افراد را هدر می دهند ضد تولید و حتی ناسالم اند؛ اما، تحقیقات جدید نشان می دهد که چنین نیست. طبق تحقیق منتشر شده در Journal Cretivity Research، خیال پردازی و بازی وانمود با خلاقیت بیشتر در کودکان همراه است. برای بسیاری از بچه ها، تخیلات اساس فعالیت اجتماعی با دوستانشان، راهی برای کشف علایق آنها و وسیله ای برای انجام کارهای خلاقانه مانند نقاشی یا قصه گویی است.برای بزرگسالان نیز چنین است و راه حل های جدید برای مشکلات روزمره می تواند در خیالبافی ظاهر شود. در مقاله ای در سال 2013 در نشنال جئوگرافیک، اوجنیو روت، روانپزشک دانشگاه فلوریدا می‌گوید: همانطور که ذهن ما مشغول پرسه گردی و خیالبافی است، قسمت های مختلف مغز ما فعال می شوند و به اطلاعاتی دسترسی می یابند که ممکن است قبلاً فراموش کرده باشیم یا از دسترس خارج شده باشند. به گفته روت ، “این کار با برانگیختن خلاقیت، اغلب راه حل‌هایی را که فرد برای مشکلات در نظر نگرفته، پیش چشم می آورد.”
3 مزیت علمی خیالپردازی برای مغز
متخصصان مغز و اعصاب در سال های اخیر با مطالعاتی که روی بخش های مختلف مغز و تاثیری که از عوامل مختلف می پذیرد انجام دادند، دریافتند که خیالپردازی و خیالبافی موجب تغییرات مثبتی در مغز افراد می‌شود. سه مزیت مهمی را که خیالبافی برای مغز فراهم می‌آورد به شرح زیر است:
خیالبافی به تمرکز ما کمک می‌کند
دکتر گابریل اوتینگن ، استاد روانشناسی در NYU معتقد است که خیالبافی های روزانه برای کمک به افراد در رسیدن به اهدافشان ضروری است. او می گوید که خیال پردازی در مورد دستیابی به یک هدف به ما کمک می کند تا انگیزه و تعهد خود را حفظ کنیم. در حقیقت ، با تأمل در واقعیت حاضر و مقایسه آن با تخیلات درباره آینده ای مطلوب، ما به سمت عمل سوق می یابیم.فروید به طور مشابه به قدرت رویاهای روزانه اعتقاد داشت، او می گفت که رویاها نمایانگر ” میل انسان به تغییر جهان واقعیت موجود و اغلب ناخوشایند” هستند. مطالعات جدید کشف کرده اند که ذهن سرگردانی که بر گام های رسیدن به هدف در آینده متمرکز است به ما در برنامه ریزی بهتر کمک می کند. بنابراین ، خیال پردازی شما بسته به محتوای آن اهمال کاری نیست، بلکه برنامه ریزی است. مطالعات علمی می گویند : شواهد نشان می دهد خیالبافی افراد در مورد رسیدن به اهدافی که در باره آن خیالبافی می کنند یک مزیت است.
خیال پردازی باعث بهبود خلاقیت و تفکر خلاق می‌شود
تحقیقات علوم اعصاب نشان داده است که خیالبافی ، ارتباطات را در میان مجموعه ای از مناطق متقابل مغز ایجاد می‌کند که به عنوان شبکه حالت پیش فرض (DMN) شناخته می شوند. این شبکه معمولاً هنگامی فعال می شود که مغز در حالت استراحت بیدار باشد، مثل هنگامی که در حال برنامه ریزی آینده است یا مشغول درون نگری است. مطالعات اخیر نشان می دهد که تفکر خلاق وقتی رخ می دهد که DMN ما فعال می شود. در حقیقت ، کسانی که رویاپردازی می کنند در واقع آمادگی بیشتری برای تفکر خلاق دارند.
خیال پردازی عملکرد حافظه را افزایش می‌دهد
محققان در مطالعات خود دریافتند افرادی که بیشتر خیالبافی می کنند تمایل بیشتری به صبوری دارند و از این رو تصمیمات بهتری می گیرند. در واقع خیال پردازی به ما امکان می دهد از ناراحتی زندگی واقعی فرار کنیم، به این معنی که می توانیم در برابر سرخوردگیِ انتظار طولانی‌تر برای پاداش، مقاومت کنیم.
به نظر می رسد این نوع فرار “خارج از خط” نوعی از فرآیندهای تلفیق حافظه است که در هنگام خواب اتفاق می افتد. تحقیقات انجام شده توسط دکتر جوئل پیرسون و همکارانش نشان داد که کسانی که بین کارهای تمرینی اوقاتی را به خیالبافی می‌گذرانند، در مقایسه با افرادی که بی وقفه تمرین می کنند، در انجام کار بهتر عمل می کنند. پس گاهی اوقات خوب است که اجازه دهید ذهن شما در خیالات سرگردان شود تا بتواند دوباره با قدرت برگردد.
خیالپردازی چه فایده‌ای برای ما دارد؟
حال که با مزیت‌های علمی خیالپردازی و تاثیری که در مغز ما می‌گذارند آشنا شدیم، ببینیم خیالبافی در زندگی روزانه عملا به چه کار ما می‌آید و چه فایده‌هایی برای ما دارد.
می توانید درک و همدلی بیشتری با دیگران داشته باشید
ما همانگونه که می توانیم گذشته را بخاطر بیاوریم یا به آینده بیندیشیم، این توانایی را داریم که در خیال خود از چشم انداز شخص دیگری به دنیا نگاه کنیم. به بیان ساده تر خود را جای دیگری قرار دهیم. وقتی صبح از خواب بیدار می شوید دقایقی را به خیال پردازی از چشم فردی دیگری- مثلا همسر یا همکار خود- اختصاص دهید. این می تواند تعاملات شما را با مردم تغییر داده و فرصت های خوبی برای بهبود ارتباطات شما ایجاد کند.
می توانید عشق و ارتباط بیشتری با نزدیکترین افراد داشته باشید
تحقیقات نشان داده است که نوعی از خیالبافی در مورد افراد نزدیک – یعنی نوعی رویکرد اجتماعی “رویکردگرا” شامل عزیزانی که با آنها رابطه معناداری دارید – منجر به “خوشبختی ، عشق و ارتباط” بیشتر در رابطه با آن افراد می شود . “رویکرد گرا” به این معنی است که خیال بافی به جای اجتناب از چیزی منفی که “اجتناب گرا” است، با دستیابی به چیز مثبت همراه است.
حافظه کاری ما را بهبود می‌دهد
حافظه فعال، توانایی مغز برای ذخیره و سپس به یاد آوردن اطلاعات در مقابل حواس‌پرتی است. فرض کنید وقتی از محل کار خود خارج می شوید به همکار خود قول می دهید به محض رسیدن به منزل با او تماس می گیرید. پس از خروج از محل کار برای خرید به سوپرمارکت می روید، بنزین می زنید، در خیابان تصادفی رخ می دهد و شما برای کمک پیاده می شوید و سرانجام وقتی به منزل می رسید به خاطر می اورید که باید به همکار خود تلفن بزنید. این حافظه فعال شماست که تماس با همکار را به شما یتادآوری می کند. حالا تحقیقات نشان داده که خیالپردازی ارتباط مستقیمی با بهبود و سطح بالاتر حافظه فعال دارد. تحقیقات اخیر دانشگاه ویسکانسین و موسسه علوم شناختی ماکس پلانک ارتباط بین سطح بالای این نوع خاص از حافظه و خیال پردازی را نشان می‌دهد. “
عملکرد/بهره‌وری ما را بهبود می‌دهد
این نتیجه احتمالاً اثبات شده ترین فایده خیالپردازی است. یک مطالعه که توسط محققان دانشگاه کرنل در نیویورک انجام شده است “بهبود عملکرد” با رویاپردازی را نشان داد. محققان دریافتند وقتی شخص مشغول انجام کار پیچیده ذهنی است خیالپردازی عملکرد او را افزایش می دهد. آنها دریافتند که “افکار خودجوش و خودگردان” و رویاپردازی، “تأثیر مثبت و همزمانی بر عملکرد دارد”.
سلامت ما را افزایش می‌دهد
تحقیقات ثابت کرده است که خیال پردازی نوعی خود هیپنوتیزم است. با انجام این کار ، شما سطح استرس کمتری را تجربه می‌کنید، و این از نظر فیزیولوژیکی سالم تر است. روش دیگر برای کاهش استرس با استفاده از رویاپردازی، تمرین کاری است که قرار است انجام دهید. اگر تجربه جدیدی در پیش رو دارید (مثلا ارائه یک پروژه در محل کار یا انجام هر کار دیگری) می توانید آن را در ذهن خود مرور کنید و برای رویداد واقعی آمادگی بیشتری داشته باشید.
خیال پردازی همچنین با داشتن مغز سالم ارتباط دارد. بیمارانی که از بیماری اوتیسم و آلزایمر رنج می برند قادر به شرکت در این نوع خود هیپنوتیزم نیستند. خیال پردازی همچنین می تواند به شما در خواب بهتر کمک کند، به شرط آنکه رویاهایتان خیلی ساختارمند و جدی نباشد. پس بگذارید ذهن شما شبانه در مکانهای جدید و ناشناخته پرسه بزند.
می‌توانید به اهداف خود برسید
با خلاقیت بیشتر، بهبود حافظه کاری، افزایش عملکرد و کاهش سطح استرس به راحتی می توان فهمید که چگونه می توانید با کمک خیال پردازی های روزانه به راحتی به اهداف خود برسید. تحقیقاتی وجود دارد که این را نیز ثابت می کند! هنگامی که به ذهن خود اجازه می دهید خیالات کند، شبکه حل مسئله مغز شما در واقع فعال تر از زمانی است که روی کارهای معمول متمرکز هستید. بنابراین اهداف خود را تعیین کنید ، برای رسیدن به آنها برنامه ریزی کنید و وقتی به موانعی برخوردیدف بگذارید مغزتان با خیال پردازی به شما کمک کند.
مهمتر از همه ، با خیالپردازی می توانید شادتر باشید
با تمام مزایای خیال پردازی ، تعجب آور نیست که با اجازه دادن به کمی بازی ذهنی، بتوانید خود را شادتر ببینید. دلیل دیگر این همبستگی این است که امید و انتظار هر دو به شدت با شادی ارتباط دارند و هر دو محصولات جانبی ذهن خیال پرداز هستند.